Τι ποτό να προτιμήσω;

Η κοινωνική κατανάλωση αλκοόλ είναι ευρέως διαδεδομένη σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης. Είναι αλήθεια πως η κατανάλωση αλκοόλ ταυτίζεται με τη διασκέδαση, τη χαλάρωση έπειτα από μία κουραστική ημέρα, με διάφορες κοινωνικές δραστηριότητες, με την καλή παρέα και με τη συμμετοχή σε ευχάριστες στιγμές αγαπημένων μας προσώπων (γάμους, βαφτίσεις κλπ). Δικαιολογημένα λοιπόν μία από τις πιο συνηθισμένες ερωτήσεις των ατόμων που έρχονται  στο γραφείο μου είναι τί ποτό να προτιμήσουν και κατά πόσο το αλκοόλ μπορεί να επηρεάσει το σωματικό τους βάρος.

Το αλκοόλ δεν είναι θρεπτικό συστατικό αλλά τοξίνη. Σε μικρές ποσότητες ο ανθρώπινος οργανισμός μπορεί να το διαχειριστεί χωρίς καμία σημαντική βλάβη, ωστόσο σε μεγάλες ποσότητες υπάρχουν κίνδυνοι για την υγεία. Αξίζει να αναφερθούμε στο θερμιδικό περιεχόμενό του που δεν είναι ασήμαντο: 1 γρ. αλκοόλ περιέχει 7 θερμίδες τη στιγμή που 1 γρ. λίπους περιέχει 9 θερμίδες ενώ 1 γρ. πρωτεϊνης ή υδατάνθρακα περιέχει 4 θερμίδες.

Αν ρίξουμε μια ματιά στη σύγχρονη επιστημονική βιβλιογραφία θα δούμε πως η ήπια έως μέτρια κατανάλωση αλκοόλ δε φαίνεται να συσχετίζεται με τον κίνδυνο για παχυσαρκία. Αντιθέτως, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ φαίνεται πως μπορεί να συνεισφέρει στην αύξηση του σωματικού βάρους και του σωματικού λίπους. Για άτομα που έχουν φυσιολογικό βάρος, ως μέτρια κατανάλωση αλκοόλ ορίζεται η κατανάλωση 1 μερίδας αλκοόλ ημερησίως για τις γυναίκες και 2 μερίδων αλκοόλ ημερησίως για τους άντρες.  Μία μερίδα αλκοόλ ισούται με 1 κουτάκι μπύρας (330 ml) ή 45 ml υψηλόβαθμου ποτού (ουϊσκι, τεκίλα, τζιν κλπ) ή 1 ποτηράκι κρασί (120 ml). Για άτομα ωστόσο που βρίσκονται σε προσπάθεια απώλειας βάρους καλό είναι η κατανάλωση αλκοόλ να περιοριστεί, ανάλογα και με τις συνήθειες και τις δυνατότητες του καθενός, προκειμένου να περιορίσουμε την ημερήσια ενεργειακή κατανάλωση.

Για να απαντήσουμε στο ερώτημα «τί ποτό να προτιμήσω;» θα πρέπει πρώτα να αναφερθούμε με λίγα λόγια στους τύπους των αλκοολούχων ποτών ανάλογα με τον τρόπο παρασκευής τους αλλά και στα βασικά αλκοολούχα ποτά και τις πρώτες ύλες τους. Ξεκινώντας με τους τύπους των αλκοολούχων ποτών, υπάρχουν τρεις κύριοι τύποι ανάλογα με τον τρόπο παρασκευής τους:

1. Ζυμούμενα: αυτά που παρασκευάζονται με αλκοολική ζύμωση αμυλούχου ή σακχαρούχου συστατικού της πρώτης ύλης. Τυπικοί εκπρόσωποι αυτών είναι το κρασί και η μπύρα. Λόγω του τρόπου παρασκευής τους τα ποτά που ανήκουν σε αυτή την ομάδα φτάνουν μέχρι και τους 18 αλκοολικούς βαθμούς καθώς σε μεγαλύτερες περιεκτικότητες αλκοόλης αναστέλλεται η δράση των μυκήτων που προκαλούν τη ζύμωση
2. Αποσταζόμενα (ή απεσταγμένα): αυτά στα οποία η αλκοολική ζύμωση της πρώτης ύλης ακολουθείται από απόσταξη σε ειδική συσκευή. Χαρακτηριστικοί εκπρόσωποι είναι το τσίπουρο, το ούζο, η βότκα και το ουίσκι.
3. Ηδύποτα: αυτά που παρασκευάζονται τεχνητά με την ανάμειξη προϋπολογισμένων ποσοτήτων αιθυλικής αλκοόλης, νερού, αρωματικών, χρωστικών και γλυκαντικών ουσιών. Χαρακτηριστικός εκπρόσωπος είναι τα διάφορα λικέρ.

Βασικά αλκοολούχα ποτά:

1. Ουίσκι: «ο βασιλιάς των αποσταγμάτων». Είναι απόσταγμα δημητριακών (σιτάρι, καλαμπόκι, κριθάρι, σίκαλη). Οι διάφοροι τύποι που υπάρχουν έχουν να κάνουν με το δημητριακό που χρησιμοποιείται ως πρώτη ύλη και με τον τρόπο παρασκευής τους. Συνηθισμένη περιεκτικότητα σε αλκοόλ: 40-50%
2. Ρούμι: «το ποτό της χαράς». Παράγεται από απόσταγμα ζαχαροκάλαμου και προέρχεται κυρίως από τα νησιά της Καραϊβικής. Συνηθισμένη περιεκτικότητα σε αλκοόλ: 37,5-40%
3. Τζιν: αρχικά χρησιμοποιήθηκε ως φάρμακο. Έχει ως βάση αποστάγματα από κωνοφόρα φυτά και συνηθισμένη περιεκτικότητα σε αλκοόλ 40-47%.
4. Τεκίλα: «η βασίλισσα του Μεξικό». Είναι προϊόν ζύμωσης και απόσταξης της καρδιάς της αγαύης και προέρχεται από το Μεξικό. Συνηθισμένη περιεκτικότητα σε αλκοόλ: 38-40%.
5. Μπράντι: «η γεύση της καλής ζωής». Παράγεται από την απόσταξη του κρασιού και άλλα ζυμωμένα φρούτα. Το πιο γνωστό μπράντι είναι το κονιάκ. Συνηθισμένη περιεκτικότητα σε αλκοόλ: 40-60%.
6. Βότκα: «το ρωσικό νερό». Είναι απόσταγμα από πατάτα, σιτάρι, σίκαλη και κριθάρι. Αποτελεί μία από τις πιο δημοφιλείς βάσεις για πολλά κοκτέιλ. Συνηθισμένη περιεκτικότητα σε αλκοόλ: 40-50%.
7. Βερμούτ: «μόδα διαρκείας». Κρασί αρωματισμένο με ρίζες, άνθη, βότανα, φλοιούς και μπαχαρικά. Συνηθισμένη περιεκτικότητα σε αλκοόλ: 15-24%.
8. Μπύρα: το νούμερο 1 σε προτίμηση ποτό παγκοσμίως. Κύρια συστατικά του είναι το νερό, η βύνη (κυρίως από κριθάρι) και ο λυκίσκος. Παράγεται μέσα από τη διαδικασία της ζύμωσης με τη μαγιά. Συνηθισμένη περιεκτικότητα σε αλκοόλ: 2-6%.
9. Κρασί: «πανταχού παρών». Παράγεται από τη ζύμωση του χυμού των σταφυλιών και από άλλες ουσίες. Συνηθισμένη περιεκτικότητα σε αλκοόλ: 8-20%.

Η απάντηση στο ερώτημα: τί ποτό να προτιμήσω, εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Γενικότερα, όσο πιο υψηλόβαθμο είναι ένα ποτό τόσο πιο πολλές θερμίδες περιέχει. Οπότε η γενικότερη σύσταση θα μπορούσε να είναι να προτιμάμε τα λιγότερο αλκοολούχα ποτά, όπως είναι η μπύρα και το κρασί. Ωστόσο, η ποσότητα της κατανάλωσης είναι ένας επιπρόσθετος παράγοντας που πρέπει να λάβουμε υπόψιν. Εύκολα μπορούμε να πιούμε μεγάλη ποσότητα μπύρας ενώ τα υψηλόβαθμα ποτά συνήθως τα καταναλώνουμε σε μικρότερες ποσότητες λόγω του ότι είναι πιο βαριά και μας ζαλίζουν περισσότερο. Συνεπώς δεν υπάρχει μία απάντηση για όλους. Οι προτιμήσεις του καθενός, η ποσότητα και η συχνότητα κατανάλωσης είναι παράγοντες που θα πρέπει να ληφθούν υπόψιν.

Στον  παρακάτω πίνακα μπορούμε να δούμε το θερμιδικό περιεχόμενο κάθε ποτού:

Σε γενικές γραμμές, παρατηρούμε αυτό που αναφέρθηκε και παραπάνω, ότι δηλαδή όσο πιο υψηλόβαθμο είναι ένα ποτό τόσο περισσότερες θερμίδες περιέχει. Επίσης, κοκτέιλ που πέραν του ποτού έχουν και άλλα συστατικά όπως ζάχαρη, γάλα, λικέρ, χυμούς κ.α, έχουν αρκετές θερμίδες. Γενικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι τα υψηλόβαθμα ποτά όπως το τζιν, η βότκα, του ρούμι, το σκέτο ουίσκι, έχουν περίπου 100 θερμίδες η μερίδα (45 ml), το κρασί είτε λευκό είτε κόκκινο έχει περίπου 80-85 θερμίδες η μερίδα (120 ml), η μπύρα έχει περίπου 140 θερμίδες το κουτάκι (330 ml) ενώ η μπύρα χωρίς αλκοόλ έχει περίπου 50 θερμίδες το κουτάκι (330 ml), τα ούζο, τσίπουρο, τσικουδιά έχουν περίπου 140 θερμίδες η μερίδα (45 ml) ενώ τα κοκτέιλ μπορούν να φτάνουν ή και να υπερβαίνουν τις 200 θερμίδες. Συνεπώς, για όλους εσάς που προσέχετε το βάρος σας, η καλύτερη επιλογή είναι είτε το κρασί είτε η μπύρα και ιδιαίτερα η μπύρα χωρίς αλκοόλ, πάντα σε μέτρια κατανάλωση. Αν επιθυμείτε απώλεια βάρους, τότε ένας γενικός στόχος που θα μπορούσατε να θέσετε είναι η κατανάλωση μόνο 1 μερίδας ποτού την εβδομάδα για τις γυναίκες και μόνο 2 μερίδων ποτού την εβδομάδα για τους άντρες. Εάν ακολουθείτε ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα διατροφής με την επίβλεψη κάποιου διαιτολόγου τότε αυτός είναι υπεύθυνος να σας ορίσει το στόχο για την κατανάλωση αλκοόλ με τη σύμφωνη δική σας γνώμη πάντα.

Συμπερασματικά, θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε πως όλα τα πράγματα σε αυτή τη ζωή είναι θεμιτά μέχρι το σημείο εκείνο που δεν λειτουργούν εις βάρος μας. Τίποτα δεν χρειάζεται να απαγορεύσουμε στον εαυτό μας. Και τα λιπαρά γεύματα, και τα γλυκά, και το αλκοόλ μπορούν και πρέπει να υπάρχουν μέσα στα πλαίσια ενός ισορροπημένου τρόπου ζωής γιατί μας χαρίζουν κι αυτά απόλαυση κι ευφορία και συχνά αποτελούν μέρος της κοινωνικής μας ζωής. Ωστόσο κρίνεται απαραίτητο να αποκτήσουμε έλεγχο ως προς την κατανάλωσή τους. Δηλαδή να μας ικανοποιεί το 1 ή τα 2 ποτηράκια κρασί και να μη χρειάζεται να πιούμε ολόκληρο το μπουκάλι προκειμένου να νιώσουμε ευφορία. Αυτό είναι άλλωστε το μυστικό για όλα τα πράγματα στη ζωή μας. Το μέτρο! Ας μην ξεχνάμε τα πολύ σοφά λόγια των προγόνων μας: ΠΑΝ ΜΕΤΡΟΝ ΑΡΙΣΤΟΝ!!

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

1. Alcohol Consumption and Obesity: An Update, Gregory Traversy and Jean-Philippe Chaput , Curr Obes Rep. 2015; 4(1): 122–130
2. Wikipedia
3. USDA
4. Do “Moderate” Drinkers Have Reduced Mortality Risk? A Systematic Review and Meta-Analysis of Alcohol Consumption and All-Cause Mortality. Tim Stockwell et al. Journal of Studies on Alcohol and Drugs, 77(2), 185–198 (2016).