Περιστατικό παχυσαρκίας
Η Α. με επισκέφτηκε στο γραφείο μου στις 10 Μαΐου του 2020, για πρώτη φορά. Έχει ύψος 1,60 m και στην πρώτη μας συνάντηση ήταν 32 ετών και ζύγισε 120 κιλά. Ο ΔΜΣ ήταν 46,8 kg/m2 γεγονός που την κατέτασσε στην ομάδα του νοσογόνα παχύσαρκου ατόμου. Είχε κάνει δύο φορές προσπάθεια απώλειας βάρους, όπου αρχικά έχασε αρκετά κιλά αλλά σταδιακά και σε βάθος χρόνου τα ξαναπήρε όλα και ακόμη παραπάνω, με αποτέλεσμα να παραμένει παχύσαρκη για πολλά χρόνια. Το ιατρικό της ιστορικό είναι αρκετά επιβαρυμένο. Συγκεκριμένα έχει επιληψία από τα 28 της χρόνια, πολυκυστικές ωοθήκες, υποθυρεοειδισμό, οστεοαρθρίτιδα και σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου με συμπτώματα όπως εναλλαγή δυσκοιλιότητας με διάρροια, πόνους και φουσκώματα στο έντερο. Παίρνει αρκετά φάρμακα για την επιληψία, για τη ρύθμιση της θυρεοειδικής λειτουργίας και για τους πόνους που της δημιουργεί στο σώμα η οστεοαρθρίτιδα. Την παρακολουθεί νευρολόγος, ενδοκρινολόγος και γυναικολόγος. Η Α. εργάζεται ως ιδιωτική υπάλληλος από το μεσημέρι μέχρι το βράδυ, δεν είναι παντρεμένη, δεν έχει παιδιά και μένει μόνη της.
Στην πρώτη μας συνάντηση, πήρα λεπτομερές ιστορικό. Ξεκίνησα με τα ανθρωπομετρικά στοιχεία, συνέχισα με το ιστορικό βάρους, έπειτα με το ιατρικό – φαρμακευτικό ιστορικό και τέλος ασχοληθήκαμε με το διαιτητικό ιστορικό. Ακολούθως έκανα μια μικρή εκτίμηση της φυσικής δραστηριότητας της A. (είδος-συχνότητα-διάρκεια άσκησης) και της ζήτησα να μου περιγράψει μια τυπική της ημέρα. Τέλος της τόνισα πως στόχος μας είναι η σταθεροποίηση της διατροφής της και όχι το βάρος, καθώς διέκρινα ένα έντονο άγχος και ανησυχία από την πλευρά της για το νούμερο της ζυγαριάς. Απαραίτητη προϋπόθεση για τη συνεργασία μας ήταν η τήρηση των ημερολογίων καταγραφής τροφίμων και συναισθημάτων σε καθημερινή βάση, μιας και η συναισθηματική υπερφαγία ήταν ένας διαιωνιστικός παράγοντας την παχυσαρκίας. Οι επανέλεγχοί μας καθορίστηκαν ανά δεκαπενθήμερο. Πρότεινα στην Α. να μην ζυγίζεται καθόλου στο σπίτι της και απλά να βλέπει τη διαφορά στο βάρος της με άλλους τρόπους προκειμένου να εστιάσουμε σε αλλαγές που αφορούν παράγοντες όπως την κίνηση, την ενέργεια στη διάρκεια της ημέρας, την αίσθηση που έχει στα ρούχα της και όχι σε ένα νούμερο στη ζυγαριά.
Στο δεύτερο επανέλεγχό μας η Α. είχε χάσει κάποιο βάρος όμως αυτό που μας προβλημάτισε ήταν το γεγονός ότι έκανε υπερφαγικά επεισόδια. Θέλοντας λοιπόν να αξιολογήσω καλύτερα τις διατροφικές συνήθειες της Α. της έδωσα ένα ερωτηματολόγιο που αξιολογεί τον κίνδυνο διατροφικών διαταραχών, από το οποίο φάνηκε πως είχε πολλά σημάδια διατροφικής διαταραχής. Συγκεκριμένα δήλωσε πως είχε φάει κρυφά 13-15 φορές τον τελευταίο μήνα, πάντα ένιωθε ενοχές όταν έτρωγε, και είχε 4 επεισόδια υπερφαγίας τον τελευταίο μήνα χωρίς μεθόδους εκκαθάρισης. Επίσης φάνηκε πως είχε φόβο για την αύξηση του βάρους και για την πιθανότητα απώλειας ελέγχου στην κατανάλωση φαγητού, ένιωθε άβολα όταν κοιταζόταν στον καθρέφτη ή όταν οι γύρω της έβλεπαν το σχήμα του σώματός της (όπως συμβαίνει στην παραλία), ένιωθε κάθε μέρα παχιά και γενικά είχε μια πολύ κακή εικόνα σώματος, γεγονός το οποίο επιδρούσε αρνητικά και στην αυτοεκτίμησή της. Στο σημείο αυτό λοιπόν πρότεινα στην Α. να ξεκινήσει συμβουλευτική με έναν ψυχολόγο εξειδικευμένο στις διατροφικές διαταραχές εξηγώντας της πως έχει σημάδια διατροφικής διαταραχής και συγκεκριμένα της αδηφαγικής διαταραχής.
Στον επόμενο επανέλεγχό μας έκανα τη γραμμή ζωής της Α. προκειμένου να κατανοήσω περισσότερο από πού πηγάζει αυτό το έντονο άγχος σχετικά με το βάρος της αλλά και αυτή η δυσκολία που παρουσίαζε στο να έχει έλεγχο στο φαγητό. Στη γραμμή ζωής το άτομο καλείται να περιγράψει από την παιδική του ηλικία την πορεία του βάρους του και τις διατροφικές του συνήθειες σε όλες τις ηλικιακές περιόδους, τις στιγμές που ταυτίστηκαν με σημαντικές αλλαγές στη διατροφή και το βάρος του καθώς και σημαντικά γεγονότα που επηρέασαν τη ζωή του και συνεπακόλουθα τη διατροφή, την κίνησή και το βάρος του.
Μέσα από τη γραμμή ζωής, η Α. φάνηκε πως μεγάλωσε σε ένα ζεστό, οικογενειακό περιβάλλον, με αρκετή αγάπη αλλά με ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες. Από μικρή είχε παραπάνω βάρος, χωρίς όμως αυτό να την ενοχλεί ιδιαίτερα στα παιδικά χρόνια. Βέβαια, πολλές φορές τα παιδιά στο σχολείο την σχολίαζαν αρνητικά για το βάρος της κι εκείνη πήγαινε στη μητέρα της κλαίγοντας. Η μητέρα της όμως φρόντιζε πάντα να την καθησυχάζει και να την κάνει να νιώθει καλύτερα. Η Α. χαρακτηρίζει τον εαυτό της λάτρη του φαγητού ήδη από πολύ μικρή ηλικία. Θυμάται μάλιστα πως πέρναγε πολλές ώρες στην κουζίνα, βοηθώντας της μητέρα της στο μαγείρεμα, κάτι που την ευχαριστούσε ιδιαίτερα. Αναφέρει την πίεση που δεχόταν από τους γονείς και κυρίως τον πατέρα της για να τελειώσει όλο το πιάτο του φαγητού και να της επιτραπεί να σηκωθεί από το τραπέζι. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ο πατέρας της είχε ζήσει στην κατοχή και είχε βιώσει πολύ έντονη πείνα με αποτέλεσμα να έχει ριζωμένη μέσα του την πεποίθηση πως ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΠΟΤΕ ΝΑ ΠΕΤΑΜΕ ΦΑΓΗΤΟ και πως ΛΕΠΤΟΣ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΑΡΡΩΣΤΟΣ! Μάλιστα, ο πατέρας της ήταν κι αυτός λάτρης του φαγητού και απαιτούσε από τη σύζυγό του να μαγειρεύει συνέχεια ιδιαίτερα λιπαρά φαγητά (τηγανητά κλπ), διαφορετικά τσακωνόταν μαζί της.
Η μητέρα της Α. λοιπόν, προκειμένου να αποφύγει τις συγκρούσεις αναγκαζόταν να μαγειρεύει με πολύ ανθυγιεινό τρόπο. Η Α. μπαίνοντας στην εφηβεία άρχισε να νιώθει άβολα και να ντρέπεται για το παραπάνω βάρος που είχε. Όταν έγινε δεκαπέντε, με παρότρυνση μιας φίλης της, ξεκίνησε μία διατροφή των Weight Watchers με την οποία έχασε 25 κιλά, τα οποία και διατήρησε για κάποια χρόνια. Εκείνη την περίοδο λοιπόν ζύγιζε 75-80 κιλά, ένιωθε πολύ όμορφη και πολύ καλά με τον εαυτό της. Εντύπωση προκαλεί το γεγονός πως ο πατέρας της μόλις την είδε αδυνατισμένη στεναχωρήθηκε τόσο που άρχισε να κλαίει. Τελειώνοντας το λύκειο, η Α. σπουδάζει λογιστική για δυόμιση χρόνια. Στα δεκαεννιά της ο πατέρας της πεθαίνει, γεγονός που τη στεναχωρεί ιδιαίτερα, αλλά προς το παρόν δεν την επηρεάζει στη διατροφή. Στα εικοσιένα της χρόνια, κάνει τρεις δουλειές ταυτόχρονα με αποτέλεσμα να εξαντλείται λόγω της πολύωρης εργασίας και να πιέζεται πολύ. Εκείνη τη χρονιά ο αδερφός της είχε ένα πολύ σοβαρό τροχαίο ατύχημα, από το οποίο κινδύνεψε η ζωή του. Η Α., τον επισκέπτεται καθημερινά στο νοσοκομείο, μετά τη δουλειά, με αποτέλεσμα να μην κοιμάται σχεδόν καθόλου για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Επίσης, ταυτόχρονα δουλεύει δεκαέξι ώρες ημερησίως λόγω πολύ φόρτου εργασίας βιώνοντας πολύ έντονο στρες, σωματικό και συναισθηματικό (λόγω του θανάτου του πατέρα της και του ατυχήματος του αδερφού της).
Αποτέλεσμα όλου αυτού του έντονου στρες είναι μια μέρα η Α. να πέσει αναίσθητη στον δρόμο και να την μεταφέρουν στο νοσοκομείο. Οι γιατροί διέγνωσαν υπερκόπωση και σωματική εξάντληση και την κράτησαν κάποιο διάστημα στο νοσοκομείο. Η Α. περιγράφει τη συγκεκριμένη περίοδο παραμονής της στο νοσοκομείο ως την πιο άσχημη στη ζωή της. Αυτή λοιπόν η νοσηλεία της Χριστίνας αποτέλεσε και τον εκλυτικό παράγοντα της διατροφικής της διαταραχής. Όπως η ίδια αναφέρει, όταν βγήκε από το νοσοκομείο, η ζωή της άλλαξε ριζικά προς το χειρότερο. Τότε της εκδηλώθηκε και η επιληψία με αρκετές συνέπειες στην υγεία και την καθημερινότητά της. Μόλις βγαίνει από το νοσοκομείο, η Α, περνάει μια περίοδο κατάθλιψης θα έλεγα, καθώς αναφέρει πως κλείνεται στον εαυτό της, δε βγαίνει από το σπίτι παρά μόνο για να πάει στο ένα από τα τρία λογιστικά γραφεία όπου δούλευε, διακόπτοντας έτσι όλες τις δραστηριότητες που είχε προηγουμένως (μαθήματα χορού, χορωδίας, βόλτα με φίλες και εκδρομές). Τότε είναι που αρχίζει και η μεγάλη αύξηση του βάρους, καθώς η Α. μπαίνει σε έναν φαύλο κύκλο υπερφαγίας, ενοχών και δίαιτας, με αποτέλεσμα σε ένα χρόνο να φτάσει τα 100 κιλά.
Η μητέρα της, βλέποντάς την να παθαίνει συνεχώς επιληπτικές κρίσεις της φέρνει συνεχώς φαγητό θεωρώντας πως της κάνει καλό, την φροντίζει. Εν τω μεταξύ τα φάρμακα που παίρνει για την επιληψία είναι κατασταλτικά με αποτέλεσμα η Α. να θέλει να κοιμάται συνέχεια και να μην μπορεί να κάνει οποιαδήποτε κίνηση. Εκείνη την περίοδο γίνεται και η διάγνωση της οστεοαρθρίτιδας, γεγονός που την αγχώνει ακόμη περισσότερο. Την ίδια περίοδο, εκφράζει την ανησυχία για το βάρος της στους γιατρούς που την παρακολουθούν αλλά εκείνοι της λένε πως το μόνο που θα πρέπει να την ανησυχεί είναι η επιληψία και τίποτα άλλο, χωρίς να της δίνουν καμία διατροφική οδηγία και χωρίς να αντιλαμβάνονται ότι πάσχει από κάποιου είδους διατροφικής διαταραχής. Έτσι η Α. φτάνει τα 150 κιλά, σε ηλικία 25 ετών. Τότε είναι που αποφασίζει να επισκεφτεί διατροφολόγο νιώθοντας πως δεν μπορεί να συνεχίζει να ζει με τόσο βάρος πάνω της.
Η συνεργασία με τη συγκεκριμένη διατροφολόγο όμως ήταν το μεγαλύτερο λάθος που έκανε στη ζωή της, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η ίδια, παρ’όλο που έχασε 40 κιλά με τη βοήθειά της. Κι αυτό γιατί η διατροφή που ακολούθησε τότε επιδείνωσε τις επιληπτικές κρίσεις γιατί ήταν πολύ υποθερμιδική. Για το λόγο αυτό, μετά από ένα εξάμηνο η Α. διέκοψε τη συνεργασία της με τη συγκεκριμένη διατροφολόγο και στα επόμενα χρόνια ξαναπήρε όλα τα κιλά σχεδόν που έχασε, συνεχίζοντας να κάνει υπερφαγικά επεισόδια. Καθώς περνούσε ο καιρός, η διατροφής της Α. χαρακτηριζόταν από υπερφαγικά επεισόδια που της δημιουργούσαν απίστευτες τύψεις και ενοχές οδηγώντας την σε περιόδους ασιτίας. Η ασιτία με τη σειρά της είχε σαν αποτέλεσμα καινούρια υπερφαγικά επεισόδια λόγω των βιοχημικών ανισορροπιών που δημιουργούσε και της υπογλυκαιμίας. Και σε αυτό το σημείο η Α. πήρε την απόφαση να κάνει μία καινούρια προσπάθεια με διαιτολόγο και με κάλεσε στο τηλέφωνο να κλείσει ραντεβού.
Αναμφίβολα η αδηφαγική διαταραχή χρειάζεται τη συνεργασία διαιτολόγου και ψυχολόγου για να αντιμετωπιστεί ολοκληρωτικά. Η Α. επισκέπτεται και ψυχολόγο εκτός από εμένα, γεγονός που τη βοηθά στο να αποκτήσει ενσυνείδητη στάση απέναντι στο φαγητό και να αποσυνδέσει τα συναισθήματα από την τροφή, δηλαδή να μη χρησιμοποιεί το φαγητό ως μέσο ανακούφισης δυσάρεστων συναισθημάτων. Στόχος μας αυτή την περίοδο είναι η υιοθέτηση σταθερών διατροφικών συνηθειών, με όσο το δυνατόν λιγότερα υπερφαγικά επεισόδια προκειμένου να αποκαταστήσουμε τη βιοχημική ισορροπία στο σώμα της και να ενισχύσουμε τη θρέψη του οργανισμού. Η τήρηση των ημερολογίων τροφίμων και συναισθημάτων γίνεται σε καθημερινή βάση από την Α. και αυτό βοηθάει στο να συνειδητοποιούμε μαζί τους παράγοντες που πυροδοτούν υπερφαγικά επεισόδια και να βρίσκουμε τρόπους πρόληψής τους. Το βάρος της Α. έχει μία σταθερή πτωτική πορεία αλλά με αργό ρυθμό, εξαιτίας των υπερφαγικών που συνεχίζονται αλλά και του επιβαρυμένου ιατρικού ιστορικού της. Ο δρόμος προς τη θεραπεία είναι δύσβατος και θέλει υπομονή και δύναμη ψυχής. Ωστόσο η θέληση για αλλαγή που επιδεικνύει η Α. είναι τόσο μεγάλη που με κάνει να θέλω να τη βοηθήσω όσο περισσότερο μπορώ ώστε μαζί, ως συνοδοιπόροι, να ανοίξουμε την πόρτα για μια καινούρια και πιο όμορφη ζωή! Και την ευχαριστώ για την εμπιστοσύνη που μου δείχνει!
