Μέλι ή «Διατροφικός Χρυσός»

Το μέλι έχει χαρακτηριστεί από πολλούς το χρυσάφι της διατροφής ή αλλιώς ένα από τα πιο πολύτιμα δώρα του Θεού στον άνθρωπο. Οι χαρακτηρισμοί αυτοί δικαίως αποδίδονται στο μέλι καθώς σύμφωνα με πληθώρα ερευνών έχει πολλές ωφέλιμες για την υγεία του ανθρώπου ιδιότητες!

Σύσταση του μελιού:

ΜΑΚΡΟΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ:

Το μέλι αποτελείται κυρίως από υδατάνθρακες, σε ποσοστό 60-95% του ξηρού του βάρους. Οι κυριότεροι υδατάνθρακες που απαντώνται στο μέλι είναι η φρουκτόζη (28-40%) και η γλυκόζη (20-35%) ενώ η συγκέντρωση των δισακχαριτών και των τρισακχαριτών είναι 5% και 1% αντίστοιχα. Οπότε το μέλι αποτελείται κυρίως από απλούς υδατάνθρακες κάτι το οποίο το καθιστά ιδανικό σε περιπτώσεις που θέλουμε άμεση και γρήγορη απελευθέρωση ενέργειας (πχ στο πρωϊνό μας γεύμα, πριν από άσκηση κλπ). Επίσης, το μέλι περιέχει σε ένα μικρό ποσοστό (0,2-0,5%)  πρωτεΐνες, με τη μορφή των ενζύμων και των αμινοξέων. Αναφορικά με τα λιπίδια, η ποσότητα αυτών στο μέλι είναι αμελητέα (0,002%).

ΜΙΚΡΟΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ:

Η περιεκτικότητα του μελιού σε μέταλλα, ιχνοστοιχεία και βιταμίνες ποικίλει ανάλογα με τον τύπο του και τη γεωγραφική του προέλευση και κυμαίνεται από 0,2% έως 0,5% του ξηρού του βάρους. Το κάλιο και το νάτριο αποτελούν το 80% των μετάλλων που ανευρίσκονται στο μέλι ενώ ο σίδηρος, ο χαλκός και το μαγγάνιο συναντώνται σε ίχνη στο μέλι. Σε κάποιους τύπους μελιού υπάρχουν σε μικρές ποσότητες κάποια ιχνοστοιχεία όπως το κάδμιο, ο μόλυβδος, το νικέλιο, το βόριο. Αναφορικά με τις βιταμίνες, μία έρευνα βρήκε σε διάφορα δείγματα μελιού βιταμίνη C, θειαμίνη (βιταμίνη Β1), ριβοφλαβίνη (βιταμίνη Β2), πυριδοξίνη (βιταμίνη Β6), νιασίνη (βιταμίνη Β3). Ωστόσο υπάρχει δυσκολία στον εντοπισμό των λιποδιαλυτών και υδατοδιαλυτών βιταμινών στο μέλι.

ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΜΕΛΙΟΥ:

Η κατανάλωση του μελιού έχει πολλές ευεργετικές για την ανθρώπινη υγεία ιδιότητες. Οι περισσότερες θεραπευτικές ιδιότητες του μελιού οφείλονται στις πολυφαινόλες που περιέχει, οι οποίες σύμφωνα με αρκετές έρευνες έχουν υψηλή βιοδιαθεσιμότητα σε σύγκριση με άλλα λειτουργικά τρόφιμα (4)

Σε πληθώρα ερευνών υπάρχουν αρκετές ενδείξεις πως το μέλι λόγω των αντιφλεγμονωδών ιδιοτήτων που έχει μπορεί να συμβάλλει στη μείωση του κινδύνου για χρόνια νοσήματα που μεσολαβούνται από φλεγμονή όπως τα καρδιαγγειακά, ο διαβήτης, το μεταβολικό σύνδρομο, διάφορες αρθρίτιδες, ο καρκίνος και διάφορες νευροεκφυλιστικές παθήσεις. Συγκεκριμένα, υπάρχουν έρευνες που δείχνουν πως η κατανάλωση μελιού μπορεί να συνεισφέρει στη στη μείωση των λιπιδίων στο αίμα (ολική χοληστερόλη, LDL χοληστερόλη, τριγλυκερίδια), στην αύξηση της καλής χοληστερόλης  και της ινσουλινοευαισθησίας. Ωστόσο, συνολικά τα διαθέσιμα ευρήματα από μετααναλύσεις δεν αρκούν προς το παρόν ώστε να διεξαχθεί ένα ασφαλές και γενικευμένο συμπέρασμα ως προς την επίδραση του μελιού στις προαναφερόμενες παθήσεις. Σύμφωνα όμως με τις ενδείξεις που υπάρχουν, το μέλι θα μπορούσε να συνεισφέρει στη μείωση του κινδύνου για όλες τις παραπάνω παθήσεις οπότε μπορεί να γίνει μέρος της καθημερινής μας διατροφής (4,5).

Επίσης το μέλι χρησιμοποιούνταν από την αρχαιότητα για την επούλωση πληγών, τραυμάτων και εγκαυμάτων. Πολλές κλινικές δοκιμές και εργαστηριακές μελέτες έχουν δείξει πως το μέλι έχει αποτελεσματικές και ευρέως φάσματος αντιβακτηριδιακές ιδιότητες. Καμία μόλυνση δεν έχει αναφερθεί έπειτα από εφαρμογή του μελιού σε ανοιχτές πληγές! Η ικανότητα του μελιού να επουλώνει πληγές στηρίζεται στη διέγερση της ανάπτυξης των ιστών, στην επιτάχυνση της ωρίμανσης της πληγής και στον περιορισμό του σχηματισμού ουλής. Αυτές όλες οι ιδιότητες του μελιού αποδίδονται  στην οξύτητά του, στο περιεχόμενό του σε υπεροξείδιο του υδρογόνου, στην ωσμωτική του επίδραση, στο περιεχόμενό του σε θρεπτικές και αντιοξειδωτικές ουσίες, στην ικανότητά του να διεγείρει την άμυνα του οργανισμού και να μειώνει τα επίπεδα προσταγλανδινών (οι οποίες διεγείρουν τη φλεγμονή). Συνεπώς, όλα αυτά τα ευρήματα σχετικά με τις επουλωτικές ιδιότητες του μελιού ενθαρρύνουν τη χρήση του στην κλινική πρακτική ως ένα φυσικό θεραπευτικό παράγοντα κατά των πληγών, χρόνιων ελκών και εγκαυμάτων (1,3).

Ακόμη το μέλι μπορεί να έχει θεραπευτικό ρόλο στη θεραπεία της ουλίτιδας και της περιοδοντικής νόσου (1).

Μία άλλη δυνητική ιδιότητα του μελιού είναι η ενίσχυση της γονιμότητας. Συγκεκριμένα το μέλι μπορεί να δράσει ως εναλλακτική της θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης για την προστασία του κόλπου και της μήτρας από την ατροφία, μπορεί να προστατεύσει από τις τοξικές επιδράσεις των ξενο-οιστρογόνων στην γυναικεία αναπαραγωγική λειτουργία και μπορεί να βοηθήσει στη θεραπεία γυναικολογικών διαταραχών (2).

ΤΥΠΟΙ ΜΕΛΙΟΥ:

Ανάλογα με την προέλευσή του το μέλι ανήκει σε διάφορες κατηγορίες:

• Θυμαρίσιο μέλι: προέρχεται από το θυμάρι και η παραγωγή του αποτελεί περίπου το 10% της συνολικής παραγωγής μελιού στην Ελλάδα. Έχει αντισηπτικές ιδιότητες και έτσι προτείνεται για την πρόληψη ή και την αντιμετώπιση λοιμωδών, πεπτικών και αναπνευστικών παθήσεων.
• Μέλι πορτοκαλιάς: παράγεται από τα άνθη της πορτοκαλιάς και είναι ιδιαίτερα αρωματικό. Έχει την υψηλότερη περιεκτικότητα ψευδαργύρου συγκριτικά με τα υπόλοιπα μέλια.
• Ρείκι: το μέλι από ρείκι είναι το μέλι που βγαίνει από έναν μικρό αειθαλή θάμνο που βρίσκεται στις ημιορεινές περιοχές της Ηπειρωτικής Ελλάδας. Το ανοιξιάτικο μέλι από ρείκι είναι πολύ πλούσιο σε σίδηρο.
• Κουμαρόμελο: είναι το μέλι που παράγεται από την κουμαριά. Έχει ελαφρώς πικρή γεύση καθώς έχει τη χαμηλότερη περιεκτικότητα σε σάκχαρα σε σύγκριση με τα υπόλοιπα μέλια. Είναι το μέλι που προτείνεται σε άτομα που πάσχουν από διαβήτη τύπου 2 (πάντα με την επίβλεψη κάποιου διαιτολόγου)
• Καστανόμελο: είναι το μέλι που παράγεται από την καστανιά. Έχει ελαφρώς πικρή γεύση, έντονο άρωμα, υψηλή περιεκτικότητα σε ιχνοστοιχεία και αμινοξέα. Θεωρείται ότι βελτιώνει την κυκλοφορία του αίματος και διεγείρει την εφίδρωση!
• Μέλι από ηλίανθο: είναι πλούσιο σε πολυφαινόλες και για αυτό έχει αρκετές αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες!
• Μέλι από βαμβάκι: ανοιχτόχρωμο μέλι που κρυσταλλώνει γρήγορα!
• Μέλι από ψευδοακακία: το μέλι που παράγεται από το λουλούδι της ακακίας. Θεωρείται μέλι πολύ καλής ποιότητας, το οποίο όμως κρυσταλλώνει γρήγορα!
• Πευκόμελο: αποτελεί περίπου το 65% της συνολικής παραγωγής στην Ελλάδα. Έχει χαμηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα και είναι πλούσιο σε ιχνοστοιχεία όπως σίδηρος, ψευδάργυρος, ασβέστιο, μαγνήσιο και χαλκός.
• Μέλι από έλατο: όπως και το πευκόμελο έχει χαμηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα γεγονός που το κάνει να μην κρυσταλλώνει σχεδόν ποτέ. Είναι πλούσιο σε ιχνοστοιχεία όπως κάλιο, μαγνήσιο, φώσφορο και σίδηρο
• Μέλι από βελανιδιά: έχει αντιοξειδωτικές δράσεις!

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

1. Honey: nutritional and medicinal value, F R Khan¹, Z Ul Abadin, N Rauf, Review Int J Clin Pract, 2007 Oct
2. Protective Roles of Honey in Reproductive Health: A Review, Molecules 2021 Jun
3. Honey for wound healing, ulcers, and burns; data supporting its use in clinical practice, 2011 Apr 5
4. Honey and its nutritional and anti-inflammatory value, 14 January 2021
5. A Review on the Protective Effects of Honey against Metabolic Syndrome, Nutrients 2018 Aug 2